خوب شنیدن، خود مهارتی است که نیاز به پرورش دارد. تربیت شنوایی کودک چه در ارتباطات انسانی و چه در گوش سپردن به موسیقی حائز اهمیت و از عوامل رشد می باشد. و چه خوب است که این مهارت را از سن کودکی در فرزند خود ایجاد نماییم تا در آینده هم موزیسینی حرفه‌ای شود هم ذهن دقیق‌تری داشته باشد، چرا که موسیقی نه تنها احساسات و افکار ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد بلکه بر توسعه مهارت‌های ذهنی نیز تأثیرگذار است. این مقاله به بررسی اهمیت این موضوع، راهکارها و تأثیرات آن می‌پردازد.
اهمیت تربیت شنوایی کودک و شنیدن موسیقی
تأثیر مثبت موسیقی بر مغز کودکان: تحقیقات علمی نشان داده است که گوش دادن به موسیقی خوب، می‌تواند باعث رشد ذهنی کودکان شود. ایجاد اتصالات عصبی و ارتقاء هوش عاطفی نیز از اهمیت بالای این موضوع خبر می‌دهد.
بهبود حافظه و تمرکز: آگاهانه شنیدن موسیقی می‌تواند دقت کودک را بالا برده و حافظه کوتاه‌مدت کودکان را تقویت کند. این نوع حافظه برای ذخیره و پردازش اطلاعات در حین انجام فعالیت‌های روزانه مهم است.
ارتقاء مهارت‌های شناختی: موسیقی حاوی الگوها، ریتم‌ها و تناوب‌های مختلف است که باعث توسعه مهارت‌های شناختی مانند تفکر منطقی و توجه به جزئیات می‌شود.
تنظیم هیجان‌ها و رفع استرس در کودکان: تحقیقات علمی نشان داده است، موسیقی آرام‌بخش و طبیعی می‌تواند به کاهش استرس و افزایش آرامش کودکان کمک کند.
تقویت مهارت‌های زبانی: تحلیل ساختار موسیقی باعث توسعه تفکر منطقی و تحلیلی در زمینه‌های زبانی می‌شود و موسیقی می‌تواند علاقه کودکان به زبان را افزایش دهد. این تجربه یادگیری باعث تنوع در واژگان و اصطلاحات زبانی کودکان می‌شود و در نهایت به بهبود مهارت‌های گفتاری و تلفظ آنها کمک می‌کند.
تاثیر موسیقی در رشد خلاقیت کودک
راهکارها برای تقویت گوش موسیقایی و تربیت شنوایی کودک
آموزش موسیقی از سن کم: آغاز آموزش موسیقی از سنین پایین یکی از بهترین راهکارها برای تقویت گوش موسیقایی کودکان است. در این دوره سنی، کودکان بسیار حساس به تجربیات جدید هستند و موسیقی می‌تواند با بازی و بصورت سرگرم‌کننده آموزش داده شود.
در کودکستان‌ها و آموزشگاه‌های موسیقی، باید برنامه‌های آموزش موسیقی مناسب و توجه به نیازهای هر کودک داشته باشیم. در این راه باید از آلات موسیقی ساده مانند طبلک، قاشقک، خاشخاشک و بلز بهره گرفت. همچنین پخش موسیقی‌های هدفمند و جلب توجه آنها به اتفاقات داخل آن، می‌تواند برای کودکان مفید باشد.
در آموزشگاه موسیقی کودک باید محیطی فراهم شود که کودکان بتوانند با سازهای مختلف آشنا شده و در کلاس‌ها و اجراهای گروهی نوازندگی و آواز شرکت کنند تا موسیقی را عمیقا درک نمایند. ما در خانه آوای مهر به تک‌تک این المان‌های مهم در یادگیری موسیقی کودک پرداخته‌ایم.
استفاده از بازی‌های تربیتی و آموزشی موسیقی: یکی از راهکارهای مؤثر برای تقویت گوش موسیقایی کودکان، استفاده از بازی‌های هدفمندی است که علاوه بر سرگرمی کودک را با المان‌های مختلف موسیقی آشنا می‌کنند. مثلاً، بازی‌های شناخت الفبای موسیقی، که کودکان را با نت‌ها، ریتم‌ها، و اصول موسیقی آشنا می‌کند.
ایجاد محیط موسیقایی مناسب در خانه: در خانه، والدین می‌توانند با نواختن سازها یا گوش دادن به موسیقی‌های فاخر، فضایی فراهم کنند که شنوایی کودک بصورت ناخوداگاه پرورش یابد. موسیقی‌هایی که خانواده در محیط منزل پخش می‌کنند بسیار در تربیت شنوایی و شکل‌گیری ذائقه‌ی کودک تاثیر دارد. در مجموع، ایجاد اینگونه محیط‌ها باعث می‌شود که موسیقی به صورت طبیعی و بدون فشار به کودک منتقل شود و او را بصورت نامحسوس به موسیقیِ اصیل علاقمند کند.
روش ارف در موسیقی کودک
چند بازی برای تقویت شنوایی کودک
- با چوب یا دست روی اشیاء مختلف و سازهای کوبه‌ای بزنید، و از کودک بخواهید که با دقت گوش کند و تفاوت صداها را بگوید. بگذارید خود او نیز این کار را امتحان کند. سپس چند نوع ریتم مختلف را برایش بنوازید (بازی های ریتمیک) و بپرسید که آیا تفاوت آنها را نیز متوجه می‌شود یا نه.
- ۵ لیوان را کنار هم بگذارید و آنها را با مقادیر مختلف آب پر کنید. برای جذابیت بیشتر بهتر است مقداری رنگ هم به آب‌ها اضافه کنید. با قاشق به هر کدام از لیوان‌ها ضربه بزنید و گوش کنید. این روشی عالی برای آموزش زیر و بم صدا به کودکان است. چرا که یاد می‌گیرد چگونه زیر و بم صدا با سطوح مختلف آب در لیوان‌ها تغییر می‌کند. بچه‌های بزرگتر می‌توانند سعی کنند با استفاده از این تمرین یک آهنگ بسازند.
- با فرزند خود به طبیعت بروید و از او بخواهید به صداهای مختلف توجه کند و بگوید چه صداهایی می‌شنود آنها را توصیف کند. حتی می‌توانید از او بخواهید آنچه می‌شنود را روی زمین یا کاغذ بکشد. بخشی از تربیت شنوایی کودک، به چالش کشیدن او در تشخیص اصوات مختلف است.
- چند نوع موسیقی با ریتم‌های متفاوت پخش کنید و با کودک برقصید. از او بخواهید خود را با ریتم و شما هماهنگ کند. مثلا می‌توانید یک آهنگ شاد قری پخش کنید و پس از آن یک آهنگ تانگو یا والس مثل سلطان قلب‌ها.
آیا شنیدن موسیقی تنها برای لذت‌بردن است یا می‌تواند در توسعه مهارت‌های زبانی کودکان نیز موثر باشد؟
بله، شنیدن موسیقی نه تنها یک تجربه لذت‌بخش است بلکه به عنوان یک ابزار آموزشی مؤثر نیز می‌تواند در بهبود مهارت‌های زبانی کودکان تأثیرگذار باشد.
چگونه شنیدن موسیقی می‌تواند مهارت‌های شنیداری کودکان را تقویت کند؟
موسیقی حاوی الگوهای صوتی و ریتم‌های مختلف، بخش شنیداری و زبانی مغز را تحریک می‌کند.
چگونه می‌توانیم شنوایی کودکان را تقویت کنیم؟
می‌توان از بازی‌ها و تمرینات شنوایی مانند تشخیص صداها، بازی‌های آموزشی موسیقی، و فعالیت‌های متنوعی که بچه را به حرکت درآورد، استفاده نمود.
چه علائمی نشان‌دهنده نیاز به توجه به تربیت شنوایی کودک است؟
علائمی مانند دشواری در فهم واژگان، تشخیص صداها، یا عدم توجه به اصوات، ممکن است نشان‌دهنده نیاز به توجه به تربیت شنوایی کودک باشد. در صورت تشخیص این علائم، مشاوره از متخصصین رشد کودکان می‌تواند مثمر ثمر باشد.
